ကမၻာႀကီးမွာ ေအာ္တိုကရက္ေတြ ျပန္ျပီးေခါင္းေထာင္လာေနျပီလား။ စစ္ေအးတိုက္ပြဲကာလကို ျပန္သြားေနျပီလား ဆိုတဲ့ ေမးခြန္းေတြ ႀကိဳၾကားႀကိဳၾကား ေပၚထြက္ေနတာ ၾကာပါျပီ။ ဟိုတစ္ေလာက ႐ု႐ွားရဲ႕ ေဂ်ာ္ဂ်ီယာက်ဴးေက်ာ္စစ္ကို ေထာက္ျပၾကျပီး ဒီေမးခြန္းေတြ ပိုျပီးက်ယ္ေလာင္လာပါတယ္။ ဒီအေၾကာင္းနဲ႔ ပတ္သက္ျပီး Johns Hopkins University's School of Advanced International Studies က ပေရာ္ဖက္ဆာ Francis Fukuyama ရဲ႕ ေဆာင္းပါးေလးကို ကိုးကားျပီး ေဖာ္ျပခ်င္ပါတယ္။ ဒီေဆာင္းပါးကို The Washington Post မွာ ေဖၚျပခဲ့တာ ၾသဂုတ္လကတည္းကပါ။ ေရးမယ္ေရးမယ္နဲ႔ ေတးထားတာ ၾကာပါျပီ။ အခုစာေတြျပန္ဖတ္ရင္း ေတြ႔မိလို႔ ေကာက္ေရးလိုက္ပါတယ္။ ႏို႔မို႔ဆိုရင္ ေရးကိုေရးျဖစ္မွာ မဟုတ္ေတာ့ဘူး။ အပ်င္းကလဲ ထူတာကိုး...။

ဖူကူယာမားကိုေတာ့ အထူးတလည္ မိတ္ဆက္ေပးစရာမလိုဘူး ထင္ပါတယ္။ The End of History အက္ေဆးနဲ႔ ပြဲဆူေအာင္ လုပ္ခဲ့သူေပါ့။ ဖူကူယားမားက ကမၻာေပၚက ႀကီးႏိုင္ငယ္ညွင္းႏိုင္ငံေတြ၊ world's bullies လို႔ သူကသံုးပါတယ္။ ကိုယ့္ထက္အားနည္းတဲ့ ျပည္သူေတြ၊ တိုင္းျပည္ေတြကို အႏိုင္က်င့္တက္တဲ့ တိုင္းျပည္ေတြကို ေျပာတာပါ။ အဲဒီတိုင္းျပည္ေတြဟာ သူတို႔ကို အမ်ားကအင္အား႐ွိတဲ့ သူေတြလို႔ အထင္ေရာက္ေအာင္ မာဆယ္ေတြ ထုတ္ျပေနၾကပါတယ္တဲ့။ ဒါေပမယ့္ သူတို႔ ဘယ္ေလာက္အထိမ်ား သြားႏိုင္မလဲ၊ သူတို႔ သြားႏိုင္သေလာက္ဟာ အခုလက္႐ွိ အေနအထားထက္ မပိုပါဘူးလို႔ ေကာက္ခ်က္ခ်ပါတယ္။ သမိုင္းက သူတို႔ဘက္မွာ မ႐ွိပါဘူးတဲ့။

ကြ်န္ေတာ္တို႔ ေအာ္တိုကရက္ေခတ္ကို ၀င္ေရာက္လာျပီလားလို႔ သူကေမးခြန္းထုတ္ပါတယ္။ လတ္တေလာ ႐ု႐ွားရဲ႕ ေဂ်ာ္ဂ်ီယာကို ႏွိပ္ကြပ္ခဲ့မႈက ဒီလိုေတြးျဖစ္ေအာင္ မီးေလာင္ရာေလပင့္ေစပါတယ္တဲ့။ ဒီက်ဴးေက်ာ္မႈဟာ ကမၻာ့ႏိုင္ငံေရးရဲ႕ အဆင့္သစ္တစ္ခုကို ေရာက္လာျပီဆိုတာ ႐ွင္း႐ွင္းလင္းလင္း သိျမင္ေစပါတယ္တဲ့။ ဒါေပမယ့္ ဒါဟာ ကမၻာႀကီးရဲ႕အနာဂတ္ကို ႐ု႐ွားရဲ႕ strongman ပူတင္အေနနဲ႔ ခ်ဳပ္ကိုင္ႏိုင္မယ့္ အေနအထားလို႔ယူဆမယ္ဆိုရင္ေတာ့ မွားပါလိမ့္မယ္တဲ့။

ဖူကူယားမားဟာ ၁၉၈၉ ခုႏွစ္က သူ႔ရဲ႕ ကမၻာေက်ာ္အက္ေဆး The End of History မွာ စစ္ေအးတိုက္ပြဲအျပီးမွာ (အိုင္ဒီအုိလိုဂ်ီတိုက္ပြဲမွာ) လစ္ဘရယ္ဒီမိုကေရစီဟာ ေအာင္ပန္းဆြတ္ခူးခဲ့ျပီဆိုတာ မျငင္းသာေအာင္ပါပဲလို႔ ေရးခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီကေန႔မွာေတာ့ အေမရိကန္ရဲ႕ လြမ္းမိုးမႈလက္ထဲက ကမၻာႀကီးဟာ ေလွ်ာထြက္ေနပါျပီ။ ႐ု႐ွားနဲ႔ တ႐ုတ္တို႔ဟာ အာဏာ႐ွင္၀ါဒနဲ႔ ေခတ္မီတိုးတက္ေအာင္ ျပဳလုပ္ေရး၀ါဒႏွစ္ခုကို ေရာသမေမႊရင္းသူတို႔ကိုယ္သူတို႔ စံနမူနာထားစရာ တိုင္းျပည္ေတြအျဖစ္ ဖန္တီးလာၾကပါတယ္။ ဒီ၀ါဒဟာ လစ္ဘရယ္ဒီမိုကေရစီ ကို ေျပာင္ေျပာင္တင္းတင္း စိန္ေခၚလာပါျပီတဲ့။ သူတို႔ကို လိုက္ျပီး ပံုတူကူးက်င့္သံုးလာၾကတဲ့ တိုင္းျပည္ေတြလည္း ႐ွိလာပါတယ္တဲ့။

ေဂ်ာ္ဂ်ီယာ အက်ဴးေက်ာ္ခံရမႈ၊ ဇင္ဘာေဘြမွာ သမၼတ မူဂါဘီက ေ႐ြးေကာက္ပြဲ ႐ႈံးနိမ့္ခဲ့ေပမယ့္ အာဏာလြဲေျပာင္းေပးဖို႔ ျငင္းဆန္တာ၊ (အခုအခ်ိန္မွာေတာ့ ဇင္ဘာေဘြမွာ Power Sharing Deal ကို လက္မွတ္ထိုးျပီးေနပါျပီ) ေတာင္အေမရိကဗင္နီဇြဲလားရဲ႕ ဒီမိုနည္းနဲ႔ ေ႐ြးခ်ယ္ခံထားရတဲ့ လူျပိန္းႀကိဳက္သမၼတ Hugo Chávez ဟူဂိုခ်ာဗက္ လက္ေအာက္မွာ ဒီမိုကေရစီ အခြင့္အေရးေတြ တစ္ျဖည္းျဖည္း လံုးပါးပါးလာတာ၊ (ေနာက္ ႐ု႐ွားရဲ႕ ၾသဇာကို ေတာင္အေမရိကအထိ ခ်ဲ႕ထြင္ဖို႔ ႀကိဳးစားလာတာ)၊ အဲဒါေတြကို ၾကည့္ျပီး စစ္ေအးတိုက္ပြဲေခတ္ကို ျပန္၀င္ေရာက္လာျပီလို႔ တစ္ခ်ဳိ႕ကလဲ ထင္ၾကပါတယ္။ သမိုင္း တစ္ပတ္လည္ျခင္းလား..။ အနည္းဆံုးေတာ့ ၁၉ ရာစုရဲ႕ သေကၤတ အင္အားႀကီးႏိုင္ငံေတြ ထိပ္တိုက္ေတြ႔ဆံုတဲ့ အေနအထားကို ျပန္ဦးတည္ေနတယ္လို႔ ယူဆၾကပါတယ္တဲ့။

ေသခ်ာတာတစ္ခုကေတာ့ ကြ်န္ေတာ္တို႔ဟာ ဖာရီးဒ္္ ဇာကရီးယား Fareed Zakaria (Newsweek မဂၢဇင္းရဲ႕ ပင္တိုင္ေဆာင္းပါး႐ွင္ တစ္ေယာက္ပါ) ၀ိေသသျပဳတဲ့ “အေမရိကန္အလြန္” Post-American ကမၻာႀကီးကို ေရာက္ေနတာပါပဲတဲ့။ ဒါေပမယ့္ ဒီကမၻာႀကီးမွာ ခုနင္က world's bullies ေတြက ပါ၀ါျပေနေပမယ့္လည္း ဒီမိုကေရစီနဲ႔ အရင္း႐ွင္၀ါဒမွာ အေရးထားေလာက္စရာျပိဳင္ဘက္ မ႐ွိေသးပါဘူးတ့ဲ။ အရင္ေခတ္ေတြတံုးက အာဏာ႐ွင္အစိုးရေတြဟာ ႏိုင္ငံတကာမွာ ရန္လိုတက္ၾကြတဲ့၊ ျပည္တြင္းမွာေတာ့ ၾကမ္းၾကဳတ္ရက္စက္တဲ့ အာဏာ႐ွင္ႏိုင္ငံေတာ္ကို ထူေထာင္ၾကျပီး ကမၻာႀကီးအတြက္ အမွန္တကယ္ပဲ အႏၱရာယ္ ႐ွိပါတယ္တဲ့။ ဒီကေန႔ေခတ္ အာဏာ႐ွင္တိုင္းျပည္ေတြမွာေတာ့ တူညီတဲ့အခ်က္က ဒီမိုကေရစီ ထံုးတမ္းဓေလ့ေတြကို ဆက္လက္ေဖ်ာက္ဖ်က္ထားဖို႔ ႀကိဳးစားေနၾကတာပါပဲတဲ့။ ကမၻာႀကီးကို လြမ္းမိုးဖို႔ အမွန္တကယ္လိုအပ္တဲ့ အင္အား၊ စုစည္းက်စ္လစ္မႈနဲ႔ အိုင္ဒီယာေတြကို ပိုင္ဆိုင္တဲ့ အာဏာ႐ွင္တိုင္းျပည္ကေတာ့ အင္မတန္ နည္းပါးပါတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

ကြ်န္ေတာ္တို႔ အေ႐ွ႕မွာ ေျဖခ်ထားတဲ့ ကမၻာႀကီးကို နားလည္ဖို႔ဆိုရင္ ပံုစံအမ်ဳိးမ်ဳိးနဲ႔ ႐ွိေနတဲ့ ေအာ္တိုကရက္ေတြရဲ႕ ကြဲျပားျခားနားမႈကို သိထားရမယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ပထမဆံုးအေနနဲ႔ အင္အားႀကီးျပီး စုစည္းက်စ္လစ္တဲ့ အာဏာ႐ွင္ တိုင္းျပည္ေတြနဲ႔ အားေပ်ာ့ျပီး အရည္အခ်င္းမရွိတဲ့၊ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈေတြနဲ႔ အုပ္ခ်ဳပ္ေနတဲ့ တိုင္းျပည္ေတြၾကားမွာ ႀကီးမားတဲ့ ကြဲျပားျခားနားမႈ႐ွိတာကို သိထားရပါမယ္တဲ့။ မူ႐ွာရက္ဟာ ပါကစၥတန္ကို ဆယ္စုႏွစ္တစ္ခုနီးပါး ခ်ဳပ္ကိုင္ႏိုင္ခဲ့တဲ့ အဓိအေၾကာင္းရင္းကေတာ့ သူ႔ရဲ႕ အေျခခံအေထာက္အပံ့ျဖစ္တဲ႔ တိုင္းျပည္တြင္းမွာ တစ္ခုတည္းေသာ စုစည္းက်စ္လစ္တဲ့ အဖြဲ႕အစည္းျဖစ္တဲ့ ပါကစၥတန္စစ္တပ္ေၾကာင့္ပါလို႔ သံုးသပ္ပါတယ္။ ဇင္ဘာေဘြကေတာ့ ပိုျပီး ဆိုး႐ြားပါသတဲ့။ မူဂါဘီဟာ ပံုပ်က္ပန္းပ်က္ ခ်ိဳ႕ယြင္းျပိဳကြဲေနတဲ့ စီးပြားေရးကို ဦးေဆာင္ေနပါတယ္တဲ့။ ဇင္ဘာေဘြလို အားနည္းခ်ည့္နဲ႔တဲ့ ေအာ္တိုကေရစီတိုင္းျပည္အေနနဲ႔ သူရဲ႕ အိမ္နီးခ်င္းေတြအေပၚ အမ်ားဆံုး ျခိမ္းေျခာက္ႏိုင္မွာက မိုးထိုးေခါင္ခိုက္ေနတဲ့ ေငြေဖာင္းပြမႈနဲ႔ ဆင္းရဲမြဲေတမႈက လြတ္ေျမာက္ဖို႔ ထြက္ေျပးၾကမယ့္ ဒုကၡသည္ျပႆနာသာ ျဖစ္ႏိုင္မယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ (ကြ်န္ေတာ္တို႔ ျမန္မာျပည္နဲ႔ ဇင္ဘာေဘြကို ဖူကူယားမားအေနနဲ႔ တစ္တန္းစားထဲ ထားမယ္ထင္ပါတယ္။ ဇင္ဘာေဘြကေတာ့ အာဏာကို ခြဲေ၀ဖို႔ သေဘာတူညီခ်က္ရသြားပါျပီ။ )

ပထမေတာ့ ဒီေန႔အျပီးေရးမလို႔ပါပဲ။ အလုပ္ျပန္တာလဲေနာက္က်တာနဲ႔ ျပီးေအာင္မေရးႏိုင္ေတာ့ပါဘူး။ ေနာက္ေန႔ဆက္ရန္ေပါ့.....။
ဘယ္သူဖတ္ဖတ္ မဖတ္ဖတ္.. ကိုယ္ေရးခ်င္တာေလး ေရးေနရတာလဲ လြတ္လပ္မႈတစ္မ်ဳိးပါပဲေနာ္....။