လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္လေလာက္က ကြ်န္ေတာ့္ သူငယ္ခ်င္းတစ္ေယာက္ ႐ုတ္တရက္ ဆံုးပါးသြားပါတယ္။ အခုလထဲမွာပဲ ကြ်န္ေတာ့္အစ္မရဲ႕ခင္ပြန္း သေဘၤာအရာ႐ွိဟာ အာဖရိကငွက္ဖ်ားပိုးေၾကာင့္ ဆံုးသြားျပီလို႔ အီးေမးလ္ရပါတယ္။ ကိုယ္နဲ႔ သိပ္မသက္ဆိုင္လွသူေတြ နာေရးကို သတင္းစာထဲဖတ္ရေပမယ့္လည္း ျပီးျပီးေပ်ာက္ေပ်ာက္ ျဖစ္သြားတက္ပါတယ္။ အမ်ားစုကလည္း အသက္ႀကီးမွ ေသၾကတာဆိုေတာ့ ေသျခင္းတရားဟာ ကိုယ္နဲ႔ သိပ္မဆိုင္သလိုပါပဲ။ ငယ္ငယ္႐ြယ္႐ြယ္နဲ႔ ဆံုးပါးသြားသူေတြ ေတြ႔ရေတာ့လည္း အင္း.. သနားပါတယ္ ဆိုတဲ့အေတြးထက္ သိပ္ပိုမေတြးမိပါဘူး။ အမ်ားအားျဖင့္ ေျပာပါတယ္...။ ငါလည္းသူ႔လို ငယ္ငယ္႐ြယ္႐ြယ္မွာ ေသသြားႏိုင္တယ္ဆိုတဲ့ အေတြးမ်ဳိး တစ္ခါတစ္ေလမွသာ ႐ွား႐ွားပါးပါး ေတြးမိတာပါ။ အမ်ားအားျဖင့္ေတာ့ အမွတ္မဲ့ ေက်ာ္ျဖတ္သြားလိုက္ၾကတာပါပဲ။

ဆရာဦးေအာင္သင္းေျပာသလိုပဲ လူဆိုတာမ်ား သူမ်ားထီေပါက္ရင္ေတာ့ ငါလည္း ေပါက္ႏိုင္ေကာင္းရဲ႕ဆိုျပီး ေတြးတက္ၾကေပမယ့္ သူမ်ားကားတိုက္ေသသြားရင္ ငါလည္းသူ႔လိုအတိုက္ခံရႏိုင္တယ္လို႔ ေတြးမိတဲ့သူ နည္းပါတယ္တဲ့။ ေအာ္.. ခမ်ာမ်ား ကံဆိုးလိုက္တာလို႔ပဲ ေတြးတက္ၾကပါတယ္။ ကိုယ္လည္း ကံဆိုးသြားႏိုင္တယ္ဆိုတာကိုေတာ့ ေမ့ထားၾကပါတယ္တဲ့။ ကုိယ့္အတြက္ တစ္ကြက္ခ်န္ထားတဲ့ သေဘာေပါ့ေနာ္..။

အခုလို ကိုယ္နဲ႔ နီးနီးစပ္စပ္လူေတြ ဆံုးသြားတဲ့အခါၾကေတာ့လည္း ေသျခင္းတရားကို ဆင္ျခင္မိျပန္ပါတယ္။ ေကြးေသာလက္မဆန္႔မီ ဆန္႔ေသာလက္ မေကြးမီဆိုသလို မ်က္စိတမွိတ္ လွ်ပ္တစ္ျပက္အတြင္း ေသသြားႏိုင္တာပဲကိုး..။ တရားရိပ္သာေတြကေတာ့ “အေသမဦးမီ ဥာဏ္ဦးေအာင္ အားထုတ္ပါမည္” လို႔ ၀ိပႆနာတရားအားထုတ္ဖို႔ encourage လုပ္ၾကပါတယ္။ အခုေတာ့ တရားအေၾကာင္း ခဏထားျပီး ဆက္စပ္ေတြးမိေတြးရာေလးေတြ ေရးခ်င္ပါတယ္။

ကြ်န္ေတာ္တို႔ ရာဇ၀င္မွာထင္႐ွားတဲ့ စာတိုငညိဳေခၚ ၀န္ဇင္းမင္းရာဇာနဲ႔ မြန္ပညာ႐ွိက ဗညားဒလ ထင္ပါတယ္။ မွားရင္လည္း သည္းညီးခံၾကပါ။ ငယ္ငယ္က၊ ေလးတန္းမွာထင္ပါတယ္ သင္ခဲ့ရတဲ့စာပါ။ ထားပါေတာ့ အဲဒီပညာ႐ွိႏွစ္ေယာက္ ေတြ႔ဆံုၾကတဲ့အခါ မြန္အမတ္က ငယ္တဲ့အတြက္ နိမ့္ရာမွာေနပါတယ္တဲ့။ မင္းရာဇာက ႀကီးသူဆိုေတာ့ ျမင့္ရာေပါ့ေလ။ အဲဒီမွာ မြန္ပညာ႐ွိက ျမန္မာပညာ႐ွိကို ၾကံတစ္ေခ်ာင္း ကပ္ပါတယ္တဲ့။ မင္းရာဇာလည္း ၾကံကို အဖ်ားကေန စျပီးသံုးေဆာင္ပါသတဲ့။ အဲဒီအခါမွာ မြန္အမတ္က ေမးပါတယ္။ “အဘိုး ဘာေၾကာင့္ ၾကံကို အဖ်ားက စျပီး သံုးေဆာင္ရပါသလဲ” လို႔ေပါ့။ ၀န္ဇင္းမင္းရာဇာက ျပန္ေျဖပါတယ္။ ေလာကနီတိအရ အရသာကို တျဖည္းျဖည္းသာ တိုး၍သံုးေဆာင္ရာ၏လို႔ ဆိုတဲ့အတြက္ အဖ်ားကေန စျပီး သံုးေဆာင္ရျခင္းျဖစ္ပါတယ္ ေပါ့။ အဲဒီအခါမွာ မြန္ပညာ႐ွိက “အဘိုး ျမတ္စြာဘုရား ေဟာၾကားထားသလို ေသျခင္းတရားဆိုတာ ေကြးေသာလက္မဆန္႔မီ ဆန္႔ေသာလက္ မေကြးမီ အခ်ိန္မေ႐ြး ေရာက္လာႏိုင္တယ္ မဟုတ္ပါလား။ ခ်ဳိေသာအရသာ႐ွိတဲ့ ၾကံအရင္းပိုင္းမေရာက္မီ အဘိုးေသသြားရင္ အရသာကို မခံစားလိုက္ရ ျဖစ္သြားမွာေပါ့” လို႔ ေျပာတဲ့အခါမွ ဘိုးရာဇာက “ဟုတ္လွေပသည္။ သင့္စကားသည္ ငါ့စကားထက္ပိုျပီး ျမတ္ေပသည္။ ငါကား နီတိဆရာစကားကို ကိုးကားေပမယ့္ သင္ကေတာ့ ျမတ္စြာဘုရားရဲ႕ စကားျဖစ္တဲ့အတြက္ သင့္စကားသည္ ပိုျမတ္ပါသည္” လို႔ ေျပာသတဲ့။ ဒီေနရာမွာ ၀န္ဇင္းမင္းရာဇာရဲ႕ မွားတာကိုမွားတယ္လို႔ ရဲရဲ၀ံ့၀ံ့ ၀န္ခံရဲတဲ့သတၱိကို သိပ္သေဘာက်စရာ ေကာင္းပါတယ္။

ကြ်န္ေတာ္ေျပာခ်င္တာက ဒီလိုပါ။ ကြ်န္ေတာ္တို႔လည္း ဘိုးရာဇာလို မၾကာခဏျဖစ္တက္ပါတယ္။ ေလာကသစၥာတရားကို ေဖာ္ထုတ္ေဟာၾကားခဲ့တဲ့ ျမတ္စြာဘုရားရဲ႕ တရားေတာ္ေတြ ႐ွိပါလ်က္ တျခားအရာေတြကို အထင္တႀကီးျဖစ္ေနတက္တာပါ။ ပေလတိုးႀကီးကေတာ့ ဘယ္လိုေျပာတယ္၊ ေဆာ့ကရထိက ဘယ့္ႏွယ့္၊ နစ္ေ႐ွးကေတာ့ ဘယ္ပံု၊ ေဟဂယ္ကေတာ့ ဘယ္လိုစသည္ျဖင့္ အထင္တႀကီးေျပာတက္ၾကပါတယ္။ အေနာက္တိုင္း ဖေလာ္ေဆာ္ဖီကို မေလ့လာရဘူး ေျပာတာမဟုတ္ပါဘူး။ ကြ်န္ေတာ္လည္း လက္လွမ္းမီသေလာက္ေတာ့ ဖတ္ၾကည့္တာပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ ဗုဒၶျမတ္စြာရဲ႕ သစၥာေလးပါးတရားကို ဖံုးကြယ္ေလာက္ေအာင္ေတာ့ သူတို႔ကို မဆည္းကပ္သင့္ဘူး ေျပာတာပါ။ ကြ်န္ေတာ္ ဥပမာ တစ္ခုေပးခ်င္ပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္ ေလးစားတဲ့ ဆရာႀကီး ပါရဂူရဲ႕ ၀တၳဳတစ္ပုဒ္ပါ။ အိႏိၵယ စာေရးဆရာတစ္ဦး (ကြ်န္ေတာ္္ နာမည္မမွတ္မိေတာ့ပါဘူး) ရဲ႕ ၀တၳဳကို ဘာသာျပန္ထားတဲ့ “စိတၱရေလခါ” ဆိုတဲ့ ၀တၳဳပါ။ ကေခ်သည္မတစ္ဦးအေၾကာင္းပါ။ အဓိဇာတ္ေဆာင္က သိပ္မမ်ားပါဘူး။ ကေခ်သည္မရယ္၊ ရေသ့ရယ္၊ အင္း.. ႐ွင္ဘုရင္ရယ္ေပါ့။ ေကာင္းမႈ မေကာင္းမႈဆိုတာ ဘာလဲလို႔ ႐ွာေဖြတဲ့ ဇာတ္လမ္းပါပဲ။ ၁၅ ႏွစ္ေလာက္ရွိျပီမို႔ ကြ်န္ေတာ္လည္း ဇာတ္လမ္းကို အေသးစိတ္မမွတ္မိေတာ့လို႔ အတိုခ်ဳပ္ရရင္ေတာ့ ကေခ်သည္မဟာ အျမတ္ဆံုးသေဘာ ေရးထားတယ္လို႔ထင္ပါတယ္။ ရေသ့ဟာလည္း ကေခ်သည္မကို စိတ္နဲ႔ ေဖာက္ျပန္မိတဲ့အတြက္ အျပစ္႐ွိတဲ့အတြက္ ရေသ့ရဟန္းဘ၀ဟာလည္း သစၥာတရားနဲ႔ မနီးစပ္သေယာင္ေရးထားပါတယ္။ ကေခ်သည္မကေတာ့ သူ႔အလုပ္ကိုသူလုပ္တယ္ ရေသ့ကို ျမဴဆြယ္စရာ႐ွိလည္း သူ႔အလုပ္ျဖစ္တဲ့အတြက္ သူလုပ္တာေၾကာင့္ သူသာျမင့္ျမတ္သူသေဘာမ်ဳိးေရးထားတာပါ။ (အဲလိုလုပ္ဖို႔အတြက္ ဘုရင္က ခိုင္းပါတယ္။) ေကာင္းမႈ မေကာင္းမႈဆိုတာ လူအေပၚမွာ အေျခအေနေပၚမွာ မူတည္တယ္။ တကယ့္ပကတိတရားမဟုတ္ပဲ relative သေဘာမ်ဳိးလို႔ ယူဆထားပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္ မွတ္မိသေလာက္ပါ။ မွားေနရင္လည္း ျပင္ေပးၾကပါ။

ဗုဒၶတရားေတာ္အရ ေကာင္းမႈ၊ မေကာင္းမႈ၊ ကုသိုလ္ အကုသိုလ္မွာ ပကတိတရားပါ။ သူခိုးမို႔ ခိုးတဲ့အလုပ္ကိုလုပ္တာ ေကာင္းမႈလို႔ ေျပာမရပါဘူး။ သူခိုးပဲ ခိုးခိုး၊ ႐ွင္ဘုရင္ပဲ ခိုးခိုး အကုသိုလ္ဟာ အကုသိုလ္ပါပဲ။ အဲဒီေတာ့ အဲလို အေတြးအေခၚနဲ႔ ၀တၳဳတစ္ပုဒ္ကို ဆရာႀကီးပါရဂူအေနနဲ႔ ဘာေၾကာင့္ ဘာသာျပန္ခဲ့သလဲလို႔ ဘ၀င္မက်ခဲ့ပါဘူး။ စာဖတ္ပရိတ္သတ္အတြက္ အက်ဳိးတစ္စံုတစ္ရာ ရမယ္လို႔ ကြ်န္ေတာ္မယံုၾကည္ပါဘူး။ အဲဒီစာအုပ္ဟာ အဲဒီအခ်ိန္က အေတာ္နာမည္ႀကီးခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီအယူအဆေတြလည္း မရင့္က်က္ေသးတဲ့ လူငယ္ေတြ၊ လူႀကီးေတြၾကားမွာ အထိုက္အေလွ်ာက္ေတာ့ ၾသဇာသက္ေရာက္ခဲ့ပါတယ္။ တစ္ခု႐ွိတာကေတာ့ ျမန္မာ့ထံုးစံအတိုင္းပဲ ၾကာေတာ့လဲ ေမ့ေမ့ေပ်ာက္ေပ်ာက္ ျဖစ္သြားတာကေတာ့ တစ္ပိုင္းေပါ့ေလ။ ကြ်န္ေတာ္အေနနဲ႔ကေတာ့ စျပီးဖတ္ရကတည္းက ဘ၀င္မက်ခဲ့ပါဘူး။ အခုေန ျပန္ဖတ္ရမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ျပန္ဖတ္ၾကည့္ခ်င္ပါေသးတယ္။ တျခားတစ္ခုခုမ်ား ထပ္ထြက္လာမလားလို႔ ေမွ်ာ္လင့္ၾကည့္ခ်င္ပါေသးတယ္။

စိတ္ပညာနဲ႔ ပတ္သက္ရင္လည္း စိတ္ခြဲပညာ႐ွင္ ဖ႐ြိဳက္ကေတာ့ ဘယ္လို ခြဲျခမ္းထားတယ္ဆိုတာမ်ဳိး ေျပာၾကပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္သိသေလာက္ေတာ့ ဗုဒၶေလာက္ ဘယ္သူမွ ဒီေလာကထဲမွာ စိတ္ကို ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာျပီး ေဟာေျပာႏိုင္သူမ႐ွိပါဘူး။ ေနာင္လဲ ႐ွိလာမွာမဟုတ္ပါဘူး။ စိတ္ဆိုတာ အာ႐ံုကို သိတက္တဲ့ သေဘာတရား၊ အေရအတြက္အားျဖင့္ အက်ဥ္း ၈၉ ပါး၊ အက်ယ္ ၁၂၁ ပါး။ စိတ္ကိုမွီျပီး ျဖစ္တက္တဲ့ ေစတသိတ္တရား ၅၂ ပါး။ ဒါေတြကို ဘယ္ေတြးေခၚပညာ႐ွင္ ဘယ္စိတ္ပညာ႐ွင္မွ မေဟာေျပာႏိုင္ပါဘူး။ ကြ်န္ေတာ္တို႔ဟာ အဖိုးအနဂၢထိုက္တဲ့ ပတၱျမားရတနာကို ပစ္ျပီး ေရာင္စံုေက်ာက္စရစ္ခဲကို တ႐ိႈက္မက္မက္႐ွာေဖြေနသူေတြ မျဖစ္ၾကေအာင္၊ ဖီလိုဆိုဖာေတြကို အလြန္အက်ဴး မကိုးကြယ္မိဖို႔ သတိထားမိဖို႔ ေတြးမိသမွ်ေလးေတြပါ။ ကြ်န္ေတာ့္ အယူအဆကိုလည္း လြတ္လပ္စြာ သေဘာကြဲလြဲပိုင္ခြင့္႐ွိပါတယ္။

ေစာေစာက အေၾကာင္းျပန္ေကာက္ရရင္ “ေကြးေသာလက္မဆန္႔မီ ဆန္႔ေသာလက္ မေကြးမီ” ဆိုသလိုပဲ ေသျခင္းတရားဟာ ဘယ္အခ်ိန္ ဘယ္အခါ ေရာက္လာမယ္ဆုိတာ ဘုရား ရဟႏၱာမွတစ္ပါး မသိႏိုင္လို႔ အေသမဦးခင္ ဥာဏ္ဦးေအာင္ ၀ိပႆနာတရားကို အ႐ြယ္သံုးပါးမေ႐ြး အားထုတ္ထားၾကမွသာ တကယ္ႀကံဳလာတဲ့အခါ မတုန္မလႈပ္ပဲ ရင္ဆိုင္ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ေလာကမွာ ပုထုဇဥ္ေတြအေနနဲ႔ ႀကိဳတင္မသိႏိုင္တဲ့ တရားငါးပါး ႐ွိပါတယ္တဲ့။ အဲဒါေတြကေတာ့ ..
၁။ ဇီ၀ိတ - ဘယ္အသက္အ႐ြယ္မွာ ေသမယ္ဆိုတာ ႀကိဳမသိႏိုင္ဘူး။
၂။ ဗ်ာဓိ - ဘယ္အနာေရာဂါမ်ဳိးနဲ႔ ေသရမယ္ဆိုတာ ႀကိဳမသိႏိုင္ဘူး။
၃။ ကာလ - မနက္လား၊ ေန႔လား၊ ညလား၊ ဘယ္အခ်ိန္ဘယ္ကာလမွာ ေသမယ္ဆိုတာ ႀကိဳမသိႏိုင္ဘူး။
၄။ ေဒဟနိေကၡပနံ - ဘယ္ေနရာ၊ ဘယ္ေဒသမွာ ေသရမယ္။ ဘယ္သုႆာန္မွာ သၿဂၤိဳဟ္မယ္ဆိုတာလည္း ႀကိဳမသိႏိုင္ဘူး။
၅။ ဂတိ - ေသျပီးရင္ ဘယ္ဘံု ဘယ္ဘ၀ေရာက္ရမယ္ဆိုတာလည္း ႀကိဳမသိႏိုင္ပါဘူးတဲ့။

ဆရာေတာ္ ေမတၱာရွင္(ေ႐ႊျပည္သာ)က “ဒီေလာက္ ဘ၀အာမခံခ်က္မ႐ွိတဲ့ ပုထုဇဥ္ဘ၀မွာ ဒိ႒ိျပဳတ္ေၾကာင္းတရားကို နာၾကားအားထုတ္မထားပဲ ေပါ့ေပါ့တန္တန္ ေနရဲၾကသူေတြအတြက္ အင္မတန္မွ ရင္ေလးစရာေကာင္းပါတယ္” တဲ့။

ျမတ္စြာဘုရားကလည္း ဗုဒၶကသံယုတ္ပါဠိေတာ္မွာ -
သတၱိယာ ၀ိယၾသမေ႒ာ၊
ဒယွမာေနာ၀မတၱေက။
သကၠာယ ဒိ႒ိပဟာနာယ၊
သေတာဘိကၡဳပရဗၺေဇ။
လို႔ ေဟာၾကားထားပါတယ္။ အဓိပၸါယ္ကေတာ့ ရင္၀လွံစူး၊ ဦးေခါင္းမီးေလာင္ခံေနရသူတို႔ဟာ လွံကို ျမန္ျမန္ႏုတ္၊ မီးကို ျမန္ျမန္ျငိမ္းရသလို ၀ိပႆနာသတိတရား႐ွိသူဟာလည္း သကၠာယဒိ႒ိကို ျမန္ျမန္ႏုတ္ပစ္ပါလို႔ ဆိုလိုပါတယ္။

ကြ်န္ေတာ္တို႔လည္း သကၠာယဒိ႒ိေတြျပဳတ္ျပီး တရားထူးေတြရသည့္အထိ မဟုတ္ေတာင္မွ အထံုပါရမီေလးရေအာင္၊ တရားအရသာေလးကို နည္းနည္းျဖစ္ျဖစ္ သိရေအာင္ အခ်ိန္ရတိုင္း ၀ိပႆနာတရားကို အားထုတ္ၾကဖို႔ တိုက္တြန္းလိုက္ပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္ကေတာ့... အဟဲ.. အခုထိ ျဖစ္ျဖစ္ေျမာက္ေျမာက္ မလုပ္ဘူးေသးပါဘူးဗ်ာ။ သူမ်ားကိုပဲ ဆရာလုပ္တတ္တာ။ ကို္ယ္တိုင္က်င့္ဖို႔က်ေတာ့ အေတာ္ခက္တာကလား..။
ၤ